Anonim Şirketlerde Bölünme Süreci

Demir Hukuk Bürosu | Av. Büşra ERTAŞ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK” veya “Kanun”) 159 vd. maddelerinde şirket bölünmelerine ilişkin hükümler ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler kapsamında, bir sermaye şirketinin mal varlığının tamamının ya da bir kısmının, yeni kurulacak ya da mevcut olan bir ya da birden fazla şirkete devretmesi şirket bölünmesi olarak adlandırılmaktadır. Şirket bölünmeleri tam ve kısmi bölünme olarak iki şekilde gerçekleşebilir.

Tam bölünmede, şirketin tüm malvarlığı bölümlere ayrılır ve diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan şirket sona erer ve unvanı ticaret sicilinden silinir.

Kısmi bölünmede, bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavru şirketini oluşturur. Bu kapsamda bölünen şirket varlığını sürdürmeye devam eder.

Bölünme, bölünmeye taraf şirketlerin genel kurullarınca onaylanır (TTK m. 173/1) ve bu onay sonrası şirketlerin yönetim organı bölünmenin tescilini ister (TTK m. 179/1). Kanun’un 179/4. maddesi kapsamında bölünme, ticaret siciline tescille geçerlilik kazanır. Ancak genel kurul toplantısında şirket bölünmesinin görüşülerek karar bağlanabilmesi için verilmesi gereken ilanlar ve bu kapsamda beklenmesi gereken birtakım süreler bulunmaktadır. Bu makalede, sermaye şirketlerinin bölünme işlemlerinde beklenmesi gereken süreler ele alınmıştır:

1- Ortakların İncelemesine İlişkin İlan

a.Genel Kural: Kanun’un 171 ila 173. maddelerine göre; bölünmeye katılan şirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ortakların inceleme yapma haklarına ilişkin bir ilan yayımlayarak; bölünme sözleşmesini/planını, bölünme raporunu, son üç yılın finansal tabloları ile faaliyet raporlarını ve varsa ara bilançoların şirket merkezlerinde (halka açık anonim şirketler ayrıca Sermaye Piyasası Kurulunun uygun gördüğü yerlerde) bölünmeye katılan şirketlerin ortaklarının incelemesine sunulduğunu ilan eder. Bu ilanın genel kurul kararından iki ay önce verilmesi gerekmektedir.

b. İstisna: Kanun’un 171/2. maddesinde öngörüldüğü üzere tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ve orta ölçekli şirketler inceleme hakkından vazgeçebilirler. Bu durumda genel kurulun yapılması için yukarıda söz edilen iki aylık sürenin beklenmesine gerek olmayacaktır.

2- Alacaklıların Korunmasına İlişkin Çağrı

a. Genel Kural: Kanun’un 174-175. maddelerine göre bölünmeye katılan şirketlerin alacaklıları, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yedişer gün aralıklarla yapılacak üç ilanla (ve sermaye şirketlerinde ayrıca internet sitesine de konulacak ilanla) alacaklarını bildirmeye ve teminat verilmesi için istemde bulunmaya çağrılırlar. Bu ilanların yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde, istemde bulunan alacaklıların alacaklarını teminat altına almak zorundadırlar. Teminat altına alınması gereken bir borç bulunması durumunda bu borç teminat altına alınmadan veya ödenmeden genel kurul bölünme kararı alamaz (TTK m.173/1, 175/3).

Çağrının hem bölünen hem de devralan şirket tarafından yapılması gerekmekte olup yeni kuruluş yoluyla bölünme söz konusu ise devralan şirket bölünme ile kurulacağı için bu şirketin ilan yapması söz konusu olmayacaktır.

b.İstisna (1): Bölünme ile, alacaklıların alacaklarının tehlikeye düşmediğinin ispatı hâlinde, teminat altına alma yükümlülüğü ortadan kalkar (TTK m.175/2). Bu durumda, alacaklılara çağrı yapılmasına ilişkin ilanın yayımlanmasından itibaren artık üç aylık sürenin beklenmesine gerek olmayacaktır.

c. İstisna (2): Kanun’da bu hususta açık bir hüküm yer almamakla birlikte T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün (“Bakanlık”) 18/11/2013 tarih ve 8182 sayılı görüş yazısı ¹ kapsamında, tam bölünmeye taraf şirketin herhangi bir borcunun (dolayısıyla alacaklısının) bulunmadığının yeminli mali müşavir raporu ile tespit edilmesi durumunda Kanun’un 174. maddesinde düzenlenen ilan yükümlülüğü aranmaksızın ve 175. maddesinde öngörülen üç aylık sürenin beklenmesine gerek bulunmaksızın işlem yapılabileceği belirtilmiştir.

3- Bölünme İşlemlerinde Sermayenin Azaltılması

TTK’nin 162. maddesine göre, bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltılması hâlinde 473, 474 ve 592. maddelerinin uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Böylelikle bölünme yoluyla sermaye azaltımının önündeki engellerin kaldırılması amaçlanmışsa da uygulamada Bakanlık görüşleri ² doğrultusunda, kısmi bölünme nedeniyle yapılan sermaye azaltımı ile eş zamanlı olarak azalan sermaye miktarı kadar sermaye artırımı da gerçekleştirilerek şirketin mevcut sermaye miktarının korunduğu ve kısmi bölünme nedeniyle alacaklıların alacaklarının tehlikeye düşmediğini ispata yarar serbest muhasebeci mali müşavir ya da yeminli mali müşavir raporunun da tevsik edilmesi halinde Kanun’un 175. maddesinde öngörülen üç aylık sürenin beklenmesine gerek bulunmaksızın kısmi bölünme işleminin gerçekleştirilebileceği değerlendirilmektedir.

[1] T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 18/11/2013 tarih ve 8182 sayılı görüş yazısı için: https://www.ito.org.tr/documents/Ticaret-Sicil/mevzuat/genelgeler-gorusler/bolunme_islemleri.pdf

[2] T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 05/12/2017 tarih ve 449 sayılı görüş yazısı; T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 27/02/2020 tarih ve 431.04 sayılı görüş yazısı